Cezayir, Kuzey Afrika’da bulunan ve Afrika kıtasının en büyük yüz ölçümüne sahip ülkesidir. Cezayir'in komşuları kuzeydoğuda Tunus, doğuda Libya, güneydoğuda Nijer, güneybatıda Moritanya ve Mali, batıda Fas ve Batı Sahra'dır. Ülkenin kuzey bölgesinde Akdeniz iklimi, güneyinde ise çöl iklimi hakimdir. Cezayir, Afrika kıtasının en zengin ülkelerinden biridir. Para birimi 'Cezayir Dinarı'dır. Cezayir’de resmi dil Arapça olmasına rağmen sömürge döneminden kalan az sayıda Fransız’dan dolayı halk içerisinde Fransızca konuşan küçük bir kesim de bulunmaktadır.

Cezayir, önemli bir doğal gaz ve petrol üreticisi ve ihracatçısıdır. Ülkenin güney batısında demir, güney ucunda ise uranyum ve çinko yatakları bulunur. Bir kamu şirketi olan Sonatrach tarafından çıkarılan petrol ve doğal gaz, ülkenin başlıca gelir kaynağıdır. Cezayir, tarım reformu ve ağır sanayinin modernizasyonu yoluyla ekonomisini canlandırmayı denemiştir, ancak petrol ve doğal gaz kökenli ürünler hâlâ ihracatın neredeyse tamamını oluşturur.

Denize yakın kesimde tarıma elverişli alanlarda başta zeytin gibi Akdeniz iklimi bitkileri yetişir. Cezayir, bakla tarımında dünyada 1., incirde 5., hurmada 6., kayısıda 9., bademde 10.dur. Buna karşın tarım ürünlerinin büyük kısmını ihraç edemez.

Cezayir, Afrika Kıtasının (Güney Afrika, Nijerya ve Mısır’ın ardından) en büyük 4’üncü ekonomisi konumundadır. 2000’li yılların başından itibaren kademeli bir şekilde serbest piyasa ekonomisine geçiş sürecini yaşayan Cezayir’de, benzer durumdaki diğer ülkelerde olduğu gibi, bu sürecin sıkıntıları halen hissedilmektedir. Zengin doğal kaynaklarına karşın halkın satın alma gücünün çevre ve komşu ülkelere göre düşüklüğü, ülke ekonomisinin sektörel bazda çeşitlendirilerek geliştirilmesine yönelik ulusal ve uluslararası yatırımlardaki yetersizlik, ülkedeki kamu iktisadi teşekküllerinin özelleştirme çalışmalarının çok yavaş ilerlemesi, kayıt dışı sektörün büyüklüğü, bölgeler arasında ciddi ekonomik ve sosyal dengesizlikler (özellikle kuzey ve güney) ve genç nüfusta % 30’ları bulan işsizlik bu sıkıntıların başlıca kısmını teşkil etmektedir.

1990’lü yılların ortasından itibaren ticaret politikalarını da serbestleştirmeye başlayan Cezayir, buna karşın, önemli ölçüde ithal ikameci ve korumacı eğilimler gösterebilmektedir. Bu tür tutumlarda, ülkedeki ticaret politikasının belirlenmesinde etkin olan ithalat lobilerine karşın, ulusal bir sanayinin kurulabilmesine yönelik hassasiyetler etkili olmaktadır. Öte yandan, Avrupa Birliği ile 2002 yılında imzalanan ve 2005 yılında yürürlüğe giren Serbest Ticaret Anlaşması ile pek çok sanayi ürününün ithalatında Avrupa Birliği ülkeleri menşeli ürünlere indirimli gümrük vergileri uygulanmakta ve bazı ürün gruplarında da bu vergiler hâlihazırda sıfırlanmış bulunmaktadır. Tarım ve balıkçılık sektöründe ise çok kapsamlı olmamakla birlikte karşılıklı kota sistemi uygulanmaktadır.

Cezayir Dış Ticareti

Dış Ticaret Göstergeleri (Milyon ABD Doları)

Kaynak : ITC_Trademap

Hidrokarbonlar sektörü ihracatı toplam ihracatın yaklaşık %95’ini oluşturmaktadır. Ancak, son yıllarda petrol fiyatlarının düşmesi nedeniyle ihracatın azaldığı görülmektedir.
 
Bir yandan tarımsal üretimin, diğer yandan sanayi alt yapısının yetersizliği nedeniyle pek çok tüketim mamulünü dışarıdan almak durumunda kalan Cezayir, ihtiyaçlarını karşılamak üzere, yıllar itibariyle sürekli artan miktarlarda ithalat yapmaktadır. Avrupa Birliği, Cezayir’in en önemli ticaret ortağı konumundadır.  

Türkiye-Cezayir Serbest Ticaret Anlaşması

Avrupa Birliği ile 2002 yılında imzalanan ve 2005 yılında yürürlüğe giren Serbest Ticaret Anlaşması ile pek çok sanayi ürününün Cezayir tarafından ithalatında AB ülkeleri menşeli ürünlere indirimli gümrük vergileri uygulanmakta ve bazı ürün gruplarında da bu vergiler hâlihazırda sıfırlanmış bulunmaktadır. Büyük Arap Serbest Ticaret Bölgesi (GAFTA) kapsamındaki gümrük tarife indirimleri, oldukça geniş muafiyet listeleri dâhilinde 2009 yılında hayata geçirilmiştir.
Söz konusu STA’lar, ülkemiz menşeli ürünlerin anılan pazara girişini zorlaştırmakta olup, Türkiye’den ithalat yapan birçok Cezayirli firmanın Avrupa (Fransa, İspanya, İtalya ve Almanya başta olmak üzere) ve Arap Birliği (Tunus, Fas, Mısır başta olmak üzere) ülkelerine yöneldiği görülmektedir.

Türkiye-Cezayir Dış Ticaret Değerleri (Milyon ABD Doları)
 

Kaynak: TÜİK

Türkiye ile Cezayir arasındaki ticarette 2005 yılı öncesinde Cezayir lehine seyreden dış ticaret dengesi, Cezayir’e yapılan ihracatın düzenli olarak her yıl artmasıyla, 2006 yılından itibaren Türkiye lehine fazla vermeye başlamıştır. Türkiye lehine olan dış ticaret dengesi 2018 yılında 893 milyon ABD Dolarına ulaşmıştır.

Türkiye’nin Cezayir’e İhracatı

2017 yılında Türkiye’den Cezayir’e gerçekleştirilen 1,7 milyar ABD Dolarlık ihracat, 2018 yılında yine 2 milyar ABD Dolar düzeyinde gerçekleşmiştir.
 
Diğer taraftan, kayıt dışı ekonomi kapsamında değerlendirilen bavul ticareti yoluyla da yıllık yaklaşık 100-150 milyon ABD Doları tutarında bir ihracat gerçekleştirildiği tahmin edilmektedir.
 
Bunun yanı sıra İspanya, Fransa ve İtalya limanları üzerinden ülkemiz menşeli malların « re-export » yoluyla veya Magrep Birliği üyesi ülkelerden transit olarak Cezayir’e geldiği ve bu ticaretin yıllık toplamının yaklaşık 300-350 milyon ABD Doları civarında bir rakama ulaştığı tahmin edilmektedir.
 
İhraç edilen başlıca ürünler, karayolu taşıtları için aksam ve parçalar, inşaat aksamı, dizel motorlar, kablolar, buzdolapları, maden işleme makineleri, plastik çubuk ve profiller, hazır giyim, demir çelikten profiller, kumaş, gıda işleme makineleri, tarım işleme makineleri, elektrik panoları ve demir çelikten sobalardır. 

Kaynak: Ticaret Bakanlığı (www.ticaret.gov.tr), Vikipedia,